Cultureel erfgoed is niet hetzelfde als geschiedenis. Geschiedenis is dat wat geweest is. Cultureel erfgoed is dat, wat wij willen bewaren en doorgeven aan onze kinderen. Erfgoed is niet iets wat er ‘gewoon is’, het is iets dat wij uitkiezen. Cultureel erfgoed zegt daardoor iets over onszelf: het bepaalt mede onze identiteit, voor onszelf, en naar anderen: dit is wie wij zijn, dit zijn onze waarden, onze cultuur. Daardoor ook, kan erfgoed twee kanten hebben: een mooie, gezellige kant, van nostalgie, gedeelde herinneringen, cultuurtoerisme. Aan de andere kant kan het gebruikt worden om anderen uit te sluiten: dit zijn onze gebruiken, jullie horen hier niet bij. Vooral bij immaterieel erfgoed: rituelen, gebruiken en gewoontes die belangrijk gevonden worden, kunnen de emoties soms hoog oplopen.
Erfgoed kan gebruikt of misbruikt worden door dominante groepen en hun leiders. Van bovenaf wordt bepaald wat de nationale symbolen zijn, welke grote nationale gebeurtenissen herdacht moeten worden, en vooral ook, welke symbolen en gebruiken verboden zijn. Aan de andere kant kan erfgoed voor minderheden een krachtig middel zijn om zichzelf mee op de kaart te zetten; via bijvoorbeeld het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland kan aandacht gevraagd worden voor bedreigde rituelen.
Cultureel erfgoed is overal om ons heen. Alle sporen die wij achterlaten, de tastbare én de immateriële overblijfselen uit het verleden die wij willen bewaren en doorgeven aan volgende generaties: dat is ons erfgoed. We vinden het in archieven en musea, het zijn gebouwen, landschappen, verhalen en liederen.
Cultureel erfgoed is niet statisch en onveranderlijk. Erfgoed is dynamisch, het verandert voortdurend onder invloed van nieuwe inbreng, soms van ‘nieuwkomers’, soms gewoon doordat de tijd verstrijkt en onze normen en waarden veranderen.
Lees ook mijn artikel: 'Erfgoed beleven'. Over inspiratie, identiteit, lessen trekken uit het verleden en de zin en onzin van erfgoed als inburgeringsinstrument.